www.apbezpieczenstwo.fora.pl

kasia.k · Wysłany: Sob 15:53, 13 Lis 2010 Temat postu: 10.11.2010

XVII wieczne koncepcje wojny i pokoju
Problemy wojny i pokoju w myśli zachodnioeuropejskiej

W XVII wieku kwestie wojny i pokoju zajmowały bardzo ważne miejsce w dziełach Hugo Grotiusa czy Tomasza Hobbesa. Obaj myśliciele mimo wielu dzielących ich różnic ( np., co do natury człowieka), wysunęli ideę „umowy społecznej” na mocy, której organizowali się w państwa, którego zadaniem było zapewnienie „ bezpieczeństwa życia i mienia”.
Tomasz Hobbes uważał, że walka miała zapewnić człowiekowi spokój i szczęśliwe życie, w rzeczywistości jednak stwarzała, co raz to nowe zagrożenia, utrudniała realizacje zadań pokojowych w wyniku, czego życie ludzi stawało się „…samotne, biedne, bez słońca, zwierzęcia i krótkie”. Hobbes przeciwstawiał się tezie, ze człowiek jest z natury istota społeczną, próbował udowodnić ze człowiek jest egoista dbającym jedynie o właśnie interesy, co prowadzi do powszechnej wrogości, do wojny wszystkich przeciw wszystkim. Wymienia on trzy główne przyczyny tych wojen:
-pierwsza: to rywalizacja sprawiająca, że ludzie dokonują napadów dla zysku
-druga: to nieufność zmuszająca do ciągłej troski o własne bezpieczeństwo
-trzecia: to rządza władzy
Tak długo jak długo człowiek będzie żył w stanie wojny każdego z każdym nie będzie warunków do normalnego rozwoju i bezpieczeństwa, dlatego w swoim postępowaniu powinniśmy się kierować regułą: „…każdy człowiek winien dążyć do pokoju jak dalece tylko ma nadzieje go osiągnąć, a gdy go osiągnąć nie może wolno mu szukać wszelkich środków i rzeczy dlań korzystnych w wojnie i ich używać. Pierwszym i podstawowym prawem natury jest, zatem dążenie do pokoju i podtrzymywanie, a dopiero kolejnym- obrona samego siebie wszelkimi możliwymi sposobami. Jedna z teorii Hobbesa podpowiadała ludziom, aby się jednoczyli w celu przezwyciężenia negatywnych skutków wrodzonych skłonności i wad, stworzenie warunków dla pokojowego i dostatniego życia a zarazem wskazywała drogi i środki prowadzące do pokoju:
*powierzenie spraw spornych rozjemcom
*przestrzeganie zasad sprawiedliwości
*rozwijanie takich cnót jak wdzięczności, skromność, łagodność
*zapobieganie niezgodzie wewnątrz kraju
*posiadanie siły zdolnej przeciwstawiać się nieprzyjacielowi przywrócić pokój, gdyby został on naruszony
W odróżnieniu od Hobbesa, Grotius uważa ze nieprawda jest jakoby to natura skłaniała człowieka do kierowania się jego egoistycznymi interesami i szukania tylko własnych korzyści. Dobry człowiek zwłaszcza chrześcijanin wszczyna wojnę jedynie z konieczności i niechętnie odwołuje się do środków ostatecznych. Jeśli tylko można osiągnąć pokój wówczas warto nawet przebaczyć doznane krzywdy i odstąpić wymierzania kary, ponieważ długotrwała walka z silniejszym przeciwnikiem jest nie tylko niebezpieczna, ale i niezwykle kosztowna, zaś pokój zaproponowany słabszemu przynosi zaszczyt silniejszemu i jest „…czymś lepszym i bardziej bezpiecznym niż niepewne zwycięstwo”.
Zdaniem Grotiusa nie każda wojna jest niesprawiedliwa; taka jest tylko wojna pozostająca w sprzeczności z prawami natury i z prawem narodów, naruszająca interesy całej społeczności ludzkiej i prawa innych istot żywych. Każda wojna nierozważnie wszczęta, może przynieść nieobliczalne następstwa dla całego narodu, dlatego może być ona tylko środkiem ostatecznym, gdy zawiodą inne metody i środki. Do niesprawiedliwych przyczyn wojen Grotius zalicza:
*dążenie do uzyskania pożytku niewynikającego z konieczności
*nie zawsze uzasadniony lęk przed potęgą państw sąsiednich
*dążenie do uzyskania bogatszego terytorium
*chęć zdobycia bogactw zawłaszczonych już przez innych
*dążenie do panowania nad innymi narodami wbrew ich woli
Zdecydowanie krytykował koncepcje Hobbesa Karol Monteskiusz (1669-1755) zgodnie, z którą stan natury miał być stanem powszechnej wrogości i wojny wszystkich przeciw wszystkim. Usiłował wykazać ze w stanie pierwotnym „… pokój byłby pierwszym naturalnym prawem”. Będąc jak wielu innych filozofów nowożytnych, realista, Monteskiusz zdaje sobie sprawę z tego ze wojny nie da się wykluczyć tak łatwo z życia ludzi, dlatego formułuje wiele wskazań ogólnych i rad szczegółowych. Takim wskazaniem jest to ze „ Prawo narodów wspiera się z natury swojej na tej zasadzie ze w czasie pokoju rozmaite narody powinny sie świadczyć najwięcej dobra a w czasie wojny najmniej zła, jak można bez szkody dla swoich zasadniczych interesów”
Zaś rady szczegółowe zawarł w myślach dotyczących siły obronnej (księga IX) i siły zaczepnej (księga X). Obok stwierdzeń natury ogólnej, dotyczących genezy i istoty wojen ich przyczyn i skutków w pracach Monteskiusza można znaleźć wiele wskazówek praktycznych:
*sprzecznym z natura jest by w ustroju federacyjnym jeden skonfederowany stan nie podbij inny
*w czasie wojny niezbędne są; ścisłe współdziałanie wojsk, przewidywanie rozwoju wydarzeń i szybkość działań, doskonała organizacja wojsk, dowodzenie i zaopatrzenie.